Nie ma chyba na świecie osoby, która nie zna postaci Johna Rambo. Fikcyjny bohater, sportretowany przez Sylvestra Stallone wrył się w popkulturową świadomość co najmniej tak mocno jak czerwona chusta, którą często przewiązywał sobie czoło. Ojcem tej niesamowitej postaci jest znakomity pisarz David Morrell. Odkryłem go kilka lat temu, rozpoczynając swoją przygodę z jego twórczością właśnie od książki Rambo: Pierwsza krew. Do tej pory uważam ją za jedną z najlepszych, jakie przeczytałem w tym temacie (podobne zdanie mam również o filmie - uwielbiam go). Później odkryłem, że David Morrell jest wszechstronnym twórcą, który śmiało i często sięga po elementy grozy i horroru.
W związku z tym, że jego nowa książka nie tak dawno trafiła do sprzedaży w Stanach Zjednoczonych (mam nadzieję, że w Polsce będzie niedługo), postanowiłem zadać autorowi kilka pytań o gatunek horroru i suspensu, w którym często się porusza. David Morrell okazał się miłym, fajnym i rzeczowym facetem.
Co z tego wyszło?
Przeczytacie poniżej. Miłej lektury.
(Polska wersja wywiadu znajduje się pod angielską. Tłumaczenie całości jest moim dziełem, więc tylko ja odpowiadam za wszelkie siermiężne zwroty czy niezrozumiałości)
Anti-expert Horror Blog: Mr. Morrell, thank You very much for answering a few questions.
The Totem, Creepers, Black Evening and many of your other novels contain some horror or dark suspense elements. What do you think is so interesting about the horror genre?
David Morrell: Douglas E. Winter famously said that genres could be defined by the
emotions they create. He believed that the dominant emotion of horror
was fear. Thrillers also share that emotion. The big difference is the
tone they use. For me, the best horror has an eerie mood whereas
thrillers evoke excitement. In my writing, I tried to combine the two
elements, especially in Creepers, which received a Stoker Award from the
Horror Writers Association while it also received a thriller award from
the Love Is Murder mystery/crime conference.
AHB: Your new book Murder as a fine art is set in gaslight London.
England's capital in 19th century is one of my favorite sets for novels,
especially those which contain horror or suspense. How did the work on
this novel look like? Did you have to make a lot of research about that
period and city?
David Morrell: I studied the writing of Thomas De Quincey when I was a student in a
Romantic and Victorian literature course in college. He’s most known for
Confessions of an English Opium-Eater and his three essays about On
Murder Considered as One of the Fine Arts. In 2009, a reference to him
in a movie about Charles Darwin, Creation, made me curious enough to
start reading him again. Seventy years before Freud, he invented the
term “subconscious”. His massive opium intact gave him epical
nightmares that made him start thinking about the nature of dreams,
again anticipating Freud. I decided to use him as the main character in a
novel set in 1854 London, at the start of the detective-novel
tradition. I quickly realized that London would be as big a character as
De Quincey, so I embarked on two years of research until I convinced
myself that I was literally in that era. My task then became to
convince readers that they also were in 1854 London. Reviewers have been
very enthusiastic about how real the scenes feel.
 |
(artwork by Tomislav Tikulin) |
AHB: Jeffrey Deaver said that "the goal is suspense not gore". I can't fully
agree with that, because for me a good suspense novel should have some
macabre or gory elements. What is your opinion about this? Do you find
gore and macabre in books cheap or just elements that can intensify
novel?
 |
(artwork by Tomislav Tikulin) |
David Morrell: It all depends on the story. If an author sets out to write an Agatha
Christie so-called “cozy” mystery, readers have a certain expectation
about gentility. Gore would be an unwelcome intrusion. But as a
thriller writer who often has a horror tone, I use gore if it’s
justified. The first chapter of Murder as a Fine Art is a good
example. The novel replicates the infamous Ratcliffe Highway murders,
the first publicized mass murder in English history. As word about them
spread via mail coaches, not only London but all of England became
paralyzed with fear. My first chapter replicates the murders. It’s a
shocking scene that was essential to the novel’s purpose. In an
introduction, I even warned readers that the first chapter would be
strong. Even so, a few readers (expecting a genteel version of
Victorian London) were shocked. In general, I prefer suspense, but if my
intention is to write about the effects of violence, then I don’t
flinch from describing it.
AHB: Werewolves, vampires and other monsters... Do you think that after the
success of the Twilight books, there is a space for evil vampires or
werewolves in literature? Can writers still use those figures to scare
readers?
David Morrell: I think that Bram Stoker’s brilliant novel, Dracula, can be considered
the first serial-killer novel. I admire Stephen King’s ‘Salem’s Lot,
which combines Dracula with Peyton Place. These books illustrate that
sometimes a vampire novel can feel fresh. In The Totem, I tried to
write a werewolf novel that would change the conventions and provide a
new perspective on the archetype. Of late, though, the multitude of
vampire books seem to me repetitive and predictable. I can’t get excited
about them. But there’s always room for a new perspective. What we
perhaps need is a new version of Richard Matheson, who in the 1950s gave
us an original vampire novel, I Am Legend.
AHB: Personally I think that horror in cinema is in some kind of an impass.
There are a lot of remakes, reboots and other not much original stuff.
What is your opinion about modern horror in cinema?
David Morrell: Too many horror movies go for shock rather than mood. I prefer Val
Lewton’s approach where in something like The Cat People the horror was
on the edge of the shadows. That said, I was impressed by previews for
the upcoming horror films Insidious 2 and The Conjuring, which seemed to
be emphasizing mood. When the mood is right, I even start to chuckle
with satisfaction. For me, no ghost film has yet equaled the 1940s
black-and-white movie, The Uninvited, with Ray Milland and Gail Russell.
AHB: Did you ever had the feeling that you should hit on an idea before one
of your friends who are suspense writers? For example, you finish a
Preston & Child novel and think: "Damn, Pendergast is such a great
character, I should have invented him"?
David Morrell: Douglas Preston and I are friends. I greatly admire the novels he writes
with Lincoln Child (whom I met recently) and the ones he writes on his
own. My favorite is The Cabinet of Curiosities, which in a slight way
made me want to write Creepers, even though there’s no obvious
similarity. I can’t say that Pendergast or any character by any other
author made me believe that I too could have created them. When I teach
writing, I emphasize that each of us is unique, with particular forces
that came together to create out personalities. By that logic, nobody
else except me could have created Rambo. What troubles me is when
authors (not to be named here) decide to imitate and chase the market,
creating characters that are clearly modeled on those by others.
AHB: Your books are very popular in Poland. Anything you want to say to Polish fans? Any plans visiting our country?
David Morrell: In 2001, my then publisher in Poland, Amber, brought me to Poland for a
publicity tour. My wife and I absolutely loved our visit. My wife is
of Polish ancestry, so that made the visit doubly special. The people,
the scenery, the food—we were delighted by the entire experience. At the
moment, I don’t have any plans to return, but anything can change. I
have a list of my scheduled appearances on the EVENTS page of my website
www.davidmorrell.net. I’m very grateful for the enthusiasm of my
Polish readers.
AHB: Thank You for an interview and I'm hoping to read Murder as a fine art in Poland very soon.
 |
| (photo by Jennifer Esperanza) |
POLSKA WERSJA
Anti-expert Horror Blog: Witam i dziękuję, że zgodził się Pan odpowiedzieć na kilka pytań.
Totem, Infiltratorzy, Czarny wieczór oraz wiele innych pańskich powieści zawiera elementy horroru lub mrocznego suspensu. Co jest pana zdaniem interesującego w tym gatunku?
David Morrell: Douglas E. Winter powiedział kiedyś, że gatunki mogą być definiowane przez emocje, które wzbudzają. Jego zdaniem, dominującym elementem emocji w horrorze jest strach. Podobnie rzecz ma się z gatunekim jakim jest thriller. Największa różnica polega na natężeniu.
Osobiście uważam, że najlepsze horrory powinny posiadać dziwny i niesamowity klimat, natomiast dobre thrillery powodować pewien rodzaj ekscytacji. Gdy piszę, staram się połączyć oba te elementy, szczególnie w powieści Infiltratorzy, która otrzymała Nagordę Brama Stokera oraz nagrodę Love Is Murder.
AHB: Akcja Pana nowej książki Morderstwo jako dzieło sztuki rozgrywa się w oświetlonym gazowymi lampami Londynie. Stolica Anglii w dziewiętnastym wieku jest jednym z moich ulubionych miejsc, w których można osadzić akcję powieści, szczególnie takiej, która zawiera elementy horroru czy suspensu. Jak wyglądała praca nad tą powieścią? Czy dużo czasu poświęcił Pan na badania tego okresu i samego ówczesnego miasta?
David Morrell: Poznałem twórczość Thomas De Quincey'ego w czasie studiów na kursie literatury romantycznej i wiktoriańskiej. Jest on najbardziej znany z dzieła Wyznania angielskiego opiumisty i inne pisma oraz trzech esejów O morderstwie jako jednej ze sztuk pięknych. Wzmianka o nim w filmie Darwin. Miłość i ewolucja spowodowała, że zainteresowałem się tą postacią na nowo. Siedemdziesiąt lat przed Freudem wymyślił on termin "podświadomość". Eksperymenty z opium spowodowały u niego koszmary, dzięki którym zaczął interesować się naturą snów, ponownie wyprzedzając myśl freudowską. Zdecydowałem się więc uczynić go głównym bohaterem mojej powieści, a akcję przenieść do Londynu z 1854 roku, w początki powieści kryminalnej. Jednak szybko zdałem sobie sprawę, że głównym bohaterem będzie zarówno De Quincey jak i samo miasto. Poświęciłem dwa lata na studiowanie źródeł, aż w końcu byłem pewny, że - dosłownie - jestem w tych czasach. Moim zadaniem było sprawić, aby czytelnik czytając Morderstwo jako dzieło sztuki również poczuł, że jest w Londynie w 1854 roku. Recenzenci bardzo entuzjastycznie wypowiadali się na temat realności samej powieści.
AHB: Jeffrey Deaver powiedział kiedyś, że "kluczem jest suspens, a nie brutalność". Nie do końca potrafię się z tym zgodzić, ponieważ uważam, że dobra książka z tajemnicą i suspensem powinna przynamniej zawierać elementy makabry i brutalności. Jakie jest Pańskie zdanie na ten temat? Czy uważa pan makabrę i elementy gore za tandetę czy może czynnik, który powoduje, że książka jest bardziej "soczysta"?
David Morrell: Wszystko zależy od historii, którą opowiada książka. Jeśli pisarz siada do pisania z zamiarem stworzenia czegoś na kształt prozy Agathy Christie, czytelnicy mają określone oczekiwania. W takich sytuacjach elementy gore mogą być co najmniej niepożądane. Ja jednak, jako pisarz thrillerów, zahaczających o horror, posługuję się makabrą, jeśli znajduje ona swoje uzasadnienie. Doskonałym przykładem jest pierwszy rozdział Morderstwa jako dzieła sztuki. Sama powieść oparta jest między innymi na morderstwach Ratcliffe Highway (siedem okrutnych mordów na dwu rodzinach w grudniu 1811 roku nieopodal Londynu - tłum.), pierwszym upublicznionym masowym morderstem w historii Wielkiej Brytanii. Wieść o tym wydarzeniu dotarła daleko poza granice Londynu, wywołując tym samym falę strachu w całej Anglii. Pierwszy rozdział mojej powieści to odtworzenie tych morderstw. Jest to szokująca scena, jednak bardzo znacząca dla całej powieści. We wstępie zaznaczam nawet, że pierwszy rozdział jest brutalny. Mimo to, niektórzy czytelnicy, zapewne spodziewający się bardziej dostojnej wersji wiktoriańskiego Londynu, byli zszokowani. Osobiście jednak preferuję bardziej suspens niż gore, jeśli jednak piszę o efektach przemocy, nie wzdrygam się przed opisywaniem jej samej.
AHB: Wilkołaki, wampiry i inne potwory... Czy uważa Pan, że po sukcesie książek takich jak Zmierzch jest jeszcze miejsce w literaturze na złe wampiry czy wilkołaki? Czy pisarze mogą dalej się nimi posługiwać, żeby straszyć swoich czytelników?
David Morrell: Wydaje mi się, że wspaniała powieść Dracula Brama Stokera może być odczytana jako pierwsza powieść o seryjnym mordercy. Uwielbiam powieść Miasteczko Salem Stephena Kinga, które łączy w sobie dzieło Stokera i Miasteczko Peyton Place. Takie powieści pokazują, że czasem opowieść o wampirach może być świeża. W swojej książce Totem próbowałem napisać o wilkołakach, ale w sposósb przełamujący obowiązującą konwencję. Ostatnio jednak, masa książek o wampirach wydaje się być monotonna i przewidywalna. Żadna z nich mnie nie bawi.
Ale zawsze znajdzie się miejsce na nowe spojrzenie. Tym, czego prawdopodobnie potrzebujemy jest nowy Richard Matheson, który w latach pięćdziesiatych dał nam oryginalną powieść o wampirach Jestem legendą.
AHB: Uważam, że kinowy horror jest w zastoju. Zbyt wiele jest remake'ów, rebootów, za mało natomiast oryginalności. Jak jest Pańska opinia na temat współczesnego horroru w kinie?
David Morrell: Zbyt wiele horrorów skupia się na szokowaniu widza, niż na tworzeniu klimatu. Wolę podejście Vala Lewtona, gdzie np. w filmie Ludzie-koty groza czai się na skraju cienia. Niemniej jednak, byłem pod wrażeniem filmów takich jak Naznaczony 2 czy Obecność, które wydają się być klimatyczne. Kiedy film posiada dobry klimat, zdarza mi się nawet cicho chichotać z satysfakcją. Dla mnie, żaden obraz o duchach nie może się jednak równać z czarno-białym dziełem lat czterdziestych pt. The Uninvited z Rayem Millandem i Gail Russell.
AHB: Czy kiedykolwiek miał pan uczucie, że powinien wpaść na jakiś pomysł wcześniej niż któryś z pana kolegów pisarzy? Na przykład, kończy Pan książkę duetu Preston i Child i mówi do siebie: "Cholera, Pendergast jest świetną postacią, mogłem wcześniej na taką wpaść".
David Morrell: Douglas Preston i ja jesteśmy przyjaciółmi. Uwielbiam jego twórczość, zarówno solową jak i w duecie z Lincolnem Childem (którego niedawno poznałem). Moją ulubioną powieścią jest Gabinet osobliwości, który w jakimś stopniu zainspirował mnie do napisania Infiltratorów. Oczywiście między tymi dwiema powieściami nie ma żadnych podobieństw. Muszę powiedzieć, że ani Pendergast, ani żadna inna postać stworzona przez innych twórców, nie wywołała u mnie poczucia, że mogłem ją wymyślić. Kiedy nauczam pisarstwa, podkreślam, że każdy z nas jest wyjątkowy i wszyscy posiadamy unikalne cechy i siły, które składają się na naszą osobowość. Idąc tym tropem, nikt inny, prócz mnie, nie mógł wymyślić Rambo. To, co mnie denerwuje, to kiedy inni autorzy (bez nazwisk) wbijają się w rynek, poprzez bohaterów, bardzo podobnych do tych już istniejących.
AHB: Pana książki są bardzo popularne w Polsce. Chciałby Pan coś powiedzieć polskim czytelnikom? Ma pan w planie odwiedziny w naszym kraju?
David Morrell: W 2001 roku, mój ówczesny polski wydawca Amber zaprosił mnie do Polski w ramach trasy promocyjnej. Mojej żone i mnie bardzo spodobała się ta wizyta. Żona ma polskich przodków, więc to spowodowało, że ta wizyta była podwójnie wyjątkowa. Ludzie, kraj, jedzenie - byliśmy zachwyceni całością. Na chwilę obecną nie mam żadnych planów przyjazdu do Polski, ale wszystko może się zmienić. Przebieg moich tras promocyjnych i wizyt można śledzić na stronie www.davidmorrell.net. Jestem bardzo wdzięczny na entuzjazm moich czytelników w Polsce.
AHB: Bardzo dziękuję za rozmowę i mam nadzieję, że szybko przeczytamy Morderstwo jako dzieło sztuki w Polsce.
